Những triệu chứng gai cột sống thường trùng lặp với nhiều bệnh lý cột sống khác khiến người bệnh bỏ qua và gặp những biến chứng vô cùng nặng nề như liệt toàn thân, suy hô hấp! Hãy cùng Baovexuongkhop tìm hiểu những triệu chứng này, cách phân biệt và giảm nhẹ chúng.
Gai cột sống là bệnh gì?
Gai cột sống hay còn gọi là gai đốt sống (Tiếng anh: Spine Osteophytes) là một nhóm biến chứng mức trung bình của bệnh thoái hoá cột sống. Nhìn bên ngoài, gai cột sống là 1 dải xương dài dư ra ở rìa các phần xương đốt sống.
Sự hình thành gai xương có rất nhiều các giải thích nhưng nói đơn giản là: Những gai xương hình thành khi cơ thể cố gắng ổn định, bảo vệ cột sống bằng cách tăng sinh các thành phần như cơ, xương, dây chằng. Sự tăng sinh này do không đều mà sinh ra gai xương.
Trong đa số các trường hợp, chúng ta sẽ không nhận ra được mình có bị gai cột sống, do quá trình tăng sinh và tích tụ canxi vào tế bào xương này không hề gây đau đớn. Các triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi các gai xương này chèn ép vào cơ quan khác (tuỷ sống, rễ thần kinh, dây chằng, cơ,…).
Những triệu chứng và hội chứng của gai cột sống
Triệu chứng cơ bản
Đau. Đây là triệu chứng cơ bản nhất của gai cột sống, cơn đau của gai cột sống rất đa dạng: Đau do gai cột sống đâm vào phần cơ, dây chằng, đốt sống khác hoặc do chèn ép vào thần kinh, tuỷ sống.
Có 3 đặc điểm lớn để nhận biết cơn đau dù là vị trí gai xương ở bất kì đâu:
- Cơn đau âm ỉ và đau tăng lên chậm theo thời gian (Nếu không điều trị cứ 1-2 tháng cơn đau sẽ tăng nặng)
- Cơn đau dữ dội hơn khi hoạt động
- Cơn đau giảm từ từ khi nghỉ ngơi, nhưng vẫn dai dẳng không hết hẳn.
Các tính chất khác như cường độ, kiểu đau lan sẽ phụ thuộc chủ yếu vào vị trí gai xương. Ví dụ: Gai xương đâm vào cơ sẽ gây đau tại chỗ, khó xoay lưng. Nếu chèn ép vào rễ thần kinh sẽ gây đau lan từ lưng, cổ ra tận tay, chân và có thể kèm tê bì lan toả.
Ngoài ra một số triệu chứng hay gặp kèm theo cơn đau: Cứng khớp (rất thường gặp), Đau chói khi xoay lưng hoặc vận động, sưng viêm tại cột sống, sốt,…
Triệu chứng chung của gai cột sống sẽ gồm các triệu chứng và hội chứng gây ra do sự chèn ép của gai xương:
- Đau âm ỉ, tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi, có thể kèm theo cứng khớp khó xoay mình.
- Đau dữ dội do chèn ép rễ thần kinh có hướng lan rất điển hình, dựa vào hướng lan đôi khi có thể biết được vị trí mắc phải gai xương.
- Chèn ép tuỷ sống. Đây là triệu chứng nguy hiểm nhất trong nhóm này, chúng gây ra biến chứng liệt và nhiều biến chứng vĩnh viễn khác.
- Các triệu chưng kèm theo: Cứng lưng hoặc cổ, mất ngủ và thay đổi tính tình, dễ cáu gắt hơn,…
Các triệu chứng thường gặp ở gai cột sống cổ
Tương tự như gai cột sống nói chúng, đau cũng là triệu chứng chủ đạo của gai cột sống cổ, chúng chỉ khác nhau một chút về vị trí và cách lan của cơn đau.
☛ Các triệu chứng gai cột sống cố đáng chú ý:
- Đau. Xảy ra trực tiếp ở vùng cổ, tăng khi xoay cổ và vận động.
- Cứng cổ. Triệu chứng này thường hiếm gặp những vẫn có, do cơn đau khiến bạn sợ xoay cổ, làm bất động cổ lâu ngày gây cứng.
- Viêm sưng. Khi cọ xát lâu ngày các gai xương có thể gây ra viêm sưng, từ đó xuất hiện các triệu chứng sưng nóng đỏ và đau ở cột sống cổ (có thể không có sưng nhưng luôn có nóng và đau).
- Đau đầu. Triệu chứng này cũng có thể xảy ra do chèn ép các dây thần kinh dẫn truyền từ não.
- Khó nuốt. Thường hiếm gặp nhất nhưng vẫn có thể xảy ra khi gai xương lớn và nằm ở trước đốt sống.
☛ Triệu chứng của các hội chứng thường gặp do gai cột sống cổ:
– Hội chứng rễ thần kinh trong gai cột sống: xảy ra ở gai cột sống cổ khi gai này hướng ra hai bên vào chèn ép vào đường đi của rễ thần kinh tách ra từ tuỷ sống.
Các gai xương chèn ép trực tiếp vào rễ thần kinh của cột sống cổ, gây ra cơn đau lan rất điển hình, đặc biệt thường xuất hiện ở nhóm cột sống cổ C5-C6-C7, cơn đau sẽ lan từ vùng cổ thấp gần gáy lan ra 2 bên vai, đi dọc bắp tay tới tận đầu các ngón.
! Lưu ý: Cần phân biệt với cơn đau do tim mạch ở bên tay trái, thường sẽ xuất phát từ vùng ngực!
– Hội chứng chèn ép tuỷ sống trong gai cột sống cổ: Xảy ra khi gai cột sống nằm ở phía giữa và hướng ra trước mặt chèn trực tiếp vào tuỷ sống.
Lúc này triệu chứng sẽ lan cả xuống chân, ban đầu chỉ có yếu và gây mất sự khéo léo ở tay. Bạn sẽ cảm thấy tay yếu đi khó cầm nắm vật nặng, các động tác như may vá, cắt tỉa sẽ trở nên khó khăn hơn bình thường rất nhiều.
Các triệu chứng thường gặp ở gai cột sống lưng
Gai cột sống lưng thường xảy ra ở vùng L4-L5 và S1, do đây là các đốt sống chịu lực trọng tâm của toàn bộ cơ thể.
☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Những điều bạn cần biết về gai cột sống thắt lưng
☛ Các triệu chứng gai cột sống lưng đáng chú ý:
- Đau. Xảy ra âm ỉ vùng lưng, tăng đau khi bạn đứng nhiều hoặc vận động.
- Cơn đau thường sẽ nặng nề hơn và lâu bớt hơn cho dù đã nghỉ ngơi, bởi các cơ ở vùng lưng thường khoẻ hơn và khó thư giãn hơn so với cổ.
- Viêm sưng. Cũng như cột sống cổ, cọ xát lâu ngày sẽ sinh ra cơn đau do viêm sưng ở cột sống lưng.
- Các triệu chứng toàn thân: Mệt mỏi, thay đổi tâm tính, hay cáu gắt, và thường xuyên mất ngủ. Đây là các triệu chứng đáng chú ý với phần gai cột sống lưng.
- Hoàn toàn không có khó nuốt và hiếm khi xuất hiện đau đầu.
☛ Triệu chứng của các hội chứng thường gặp do gai cột sống cổ:
– Hội chứng chèn ép rễ thần kinh trong gai cột sống thắt lưng: Cùng cơ chế với gai cột sống cổ.
Cơn đau điển hình hay gặp ở vùng L4-L5- S1 sẽ gây đau lan từ lưng đi xuống phần đùi ngoài và lan theo bắp chân xuống tận các ngón chân. Đôi khi sẽ có kiểu đau ở phía trên và lan triệu chứng tê bì xuống các phần bắp chân và ngón chân.
! Lưu ý: Cơn đau lan từ cột sống lưng đặc biệt là vùng thắt lưng sẽ dễ nhầm với triệu chứng đau do sỏi thận, sỏi niệu quản. Cách phân biệt: Cơn đau do sỏi thường sẽ lan vào phía trong, ngay bụng dưới (dưới rốn) và xuống phần sinh dục gần như không lan ra ngón chân!
– Hội chứng chèn ép vào tuỷ sống ở vùng lưng: Cơ chế tương tự gai cột sống cổ, các gai xương vùng thắt lưng sẽ chèn trực tiếp vào tuỷ sống gây hẹp tuỷ sống.
Lúc này sẽ gây ra các triệu chứng như: Yếu liệt chi dưới khiến bạn mất khả năng thăng bằng dễ ngã hơn, mất khả năng thực hiện các hoạt động tính vi.
Cơn đau do chèn ép tuỷ sống ở vùng thắng lưng sẽ nặng nề, và có thể đau chói lên dữ dội khi cúi người hoặc tăng áp lực vào cột sống. Nguy hiểm hơn, chèn ép tuỷ còn gây mất tự chủ bàng quang và ruột già, khiến chất lượng cuộc sống đi xuống đáng kể.
Đáng lưu tâm trong nhóm chèn ép rễ thần kinh ở vùng lưng trở xuống có hội chứng chùm đuôi ngựa cực kì nguy hiểm. Chúng sẽ làm mất vận động và mất tự chủ rất nhanh, đặc biệt các vùng như: bàng quang mất tự chủ gây tiểu không kiểm soát, trực tràng mất tự chủ gây đi tiêu không kiểm soát, và mất vận động 2 chân,…
Triệu chứng gai cột sống có nguy hiểm không? Làm sao để phân biệt?
Như đã chia sẻ với bạn đọc ở phía trên thì gai cột sống gây chèn ép tuỷ là một trong những hội chứng nguy hiểm nhất, và chúng thường gây ra di chứng lâu dài:
- Tổn thương vùng tuỷ sống ở cổ sẽ gây ra nhiều biến chứng và yếu liệt từ cổ trở xuống, nguy hiểm hơn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh.
- Gai cột sống lưng tuy không ảnh hưởng nhiều đến mạng sống như gai cột sống cổ, nhưng lại có nhiều kiểu biến chứng và dễ gây tổn thương vĩnh viễn hơn.
Phân biệt bệnh lý gai cột sống với các bệnh lý xương khớp khác
Để phân biệt được các triệu chứng do gai cột sống và các cơn đau khác bạn cần chú ý và đi khám ngay khi có các dấu hiệu sau:
- Cơn đau do gai cột sống thường nghỉ ngơi sẽ giảm nhưng sẽ luôn âm ỉ kéo dài ở vùng lưng, có thể kéo dài liên tục trong hơn 2 tuần.
- Đau lan điển hình từ vùng này sang vùng khác, đặc biệt có đau lan tới các đầu ngón tay.
- Yếu bất ngờ các chi, hoặc đi lại khó khăn và kém vững.
- Có một tư thế gây đau chói khi xoay người và vận động.
Một số xét nghiệm và hình ảnh có thể chẩn đoán được gai xương:
- X-quang và Ctscan: Thấy được gai xương và mức độ tổn thương của xương do thoái hoá.
- MRI (chụp cộng hưởng từ): Thấy được mức độ tổn thương của tuỷ sống để có chẩn đoán can thiệt.
- EMG (Điện cơ): Đánh giá được dẫn truyền của dây thần kinh đến cơ, từ đó nhận biết được gai chèn ép nhiều hay ít vào rễ thần kinh.
Điều trị cho gai cột sống
Hiện nay, điều trị gai cột sống được chia làm 3 nhóm chính với những ưu và nhược điểm khác nhau:
Điều trị gai cột sống không cần thuốc
Bao gồm tập vận động, vật lý trị liệu thay đổi lối sống và bổ sung qua ăn uống
Ưu điểm: Nhẹ nhàng và dễ thực hiện, không tốn chi phí nhiều
Ngược điểm: Chỉ giảm từ từ, không mang lại hiệu quả cao trong các cơn đau cấp tính và giai đoạn nặng chèn ép nhiều vào tuỷ
Điều trị gai cột sống sử dụng thuốc phối hợp với không dùng thuốc
Đi cùng với nhóm các bài tập vật lý trị liệu là sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm để kiểm soát cơn đau và các triệu chứng khác. Các nhóm thuốc này không điều trị được hoàn toàn gốc rễ của căn bệnh gai cột sống, tuy nhiên vẫn cần thiết do có khả năng kiểm soát được cơn đau từ nặng đến trung bình.
Ưu điểm: Giảm nhanh cơn đau, có thể thực hiện tại nhà và chi phí không quá cao
Nhược điểm: Tác dụng phục của thuốc như suy gan, suy thận và khó chịu nhất là loét dạ dày.
Nên có chỉ định và hướng dẫn cụ thể khi sử dụng thuốc, và phải tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn này!
Điều trị gai cột sống bằng phương pháp phẫu thuật:
Theo phác đồ điều trị thoái hoá cột sống của Bộ Y Tế: Phẫu thuật được chỉ định khi điều trị nội khoa (dùng thuốc) không có hiệu quả trong 6 tháng hoặc có chèn ép cấp tính vào tuỷ sống buộc phải giải áp bằng phẫu thuật.
Ưu điểm: Điều trị được gốc rễ của cơn đau, mài đi các phần gai cột sống.
Nhược điểm: Phẫu thuật dù đơn giản hay phức tạp đều tiềm ẩn các nguy cơ biến chứng, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh!
Điều trị giảm bớt triệu chứng tại nhà
Sau đây là một số phương pháp đơn giản và hiệu quả mà bạn có thể thực hiện tại nhà để giảm cơn đau do chèn ép từ cơ xương khớp.
Chườm lạnh
Chườm lạnh là một trong những phương pháp hiệu quả giảm các cơn đau chèn ép và cơn đau do viêm. Khi chườm lạnh thì tất cả các tế bào sẽ nhỏ và hẹp lại từ đó giúp cho những cơn chèn ép trở nên nhẹ nhàng hơn.
Việc chườm lạnh còn có tác dụng hiểu quả với các cơn đau viêm nhờ vào việc giảm được triệu chứng sưng nóng và giảm đau. Ngoài ra, việc thu hẹp mạch máu sẽ giúp việc vận chuyển ở tĩnh mạch được nhanh hơn từ đó đưa các chất viêm và chất dư thừa đi đào thải nhanh hơn.
Cách thực hiện chườm lạnh cho người bị đau lưng:
- Chuẩn bị 1 túi chườm lạnh (tốt nhất nên dùng túi cao su), cho đá lạnh vào bên trong có thể thêm muối để tăng khả năng làm lạnh.
- Đặt túi chườm lên vị trí đau (Nếu ko có túi chườm nên sử dụng bọc nilon và quấn khăn khô ở ngoài)
- Lấy 1 tấm khăn khô bản dài, ép túi đá vào vùng lưng đau.
Lưu ý: Không chườm các vị trí đau lan vì sẽ không giảm được đau, ngược lại có thể gây dị cảm và khó chịu hơn. Nên chườm trực tiếp tại lưng ở nơi có điểm đau.
02 bài tập giảm đau cơ bản cho gai cột sống
1. Bài tập giảm đau cho gia cột sống cổ: Giãn cơ cổ bằng tay.
Tư thế ngồi xếp bằng và lưng thẳng, tay phải đặt dưới mông phải.
- Bước 1: Hít thở đều thư giản cơ thể.
- Bước 2: Dùng tay trái để vào phần mai tóc bên phải và kéo mạnh về để giãn cơ cổ bên phải, kéo đến khi cảm thấy căng vừa đủ ở phần cổ và không gây đau thì giữ nguyên trong 5-10s
- Bước 3: Lặp lại với tay phải, tay trái đặt dưới mông trái.
Thực hiện bài tập từ 2-3 lần trong 1 ngày để thấy được hiệu quả giảm đo nhờ giãn cơ.
Lưu ý: Lực bài tập nhẹ nhàng và chậm rãi khi có điểm đau chói nên dừng bài tập lại và nghỉ ngơi. Thực hiện lại vào ngày hôm sau ở mức nhẹ hơn.
2.Bài tập giảm đau cho gai cột sống lưng: Giãn cơ lưng bằng tay.
Tư thế nằm ngửa mặt, 2 chân hơi cong lên và bàn chân chạm vào mặt đất.
- Bước 1: Hít thở đều thư giản cơ thể.
- Bước 2: Dùng 2 tay móc vào phía khéo chân và đùi dưới của 1 trong 2 bên đùi, dùng lực kéo ép cả phần chân về sao cho mặt đùi chạm vào bụng, lưu ý lưng phải thẳng mắt nhìn lên trời. Khi cảm thấy căng ở vùng lưng thì giữ trong 10-20s
- Bước 3: Thực hiện với bên đùi còn lại
Thực hiện từ 3-4 lần trong ngày để đạt hiệu quả giảm đau tối đa.
Lưu ý: Vẫn chậm rãi và nhẹ nhàng nhưng lưu ý phần cơ lưng và thắt lưng mạnh hơn so với phần cổ do vậy phải sử dụng nhiều lực hơn để đạt được độ căng giãn tốt và giảm đau. Nếu có điểm đau chói vẫn phải dừng lại và nghỉ ngơi.
Sử dụng thuốc tây giảm đau
Hiện nay giảm đau trong các bệnh lý cột sống được chia làm 3 nhóm chính, nhưng để sử dụng tại nhà bạn chỉ có thể sử dụng các nhóm 1 và 2, nhóm giảm đau dữ dội số 3 là nhóm kê đơn có thể gây nghiện nên cần có chỉ định của bác sĩ mới được sử dụng.
– Nhóm giảm đau nhẹ: Paracetamol là thuốc sử dụng chủ đạo trong nhóm này, nhờ khả năng giảm đau nhanh chóng và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên Paracetamol lại không giảm được các cơn đau ở mức vừa và nặng.
– Nhóm giảm đau, kháng viêm NSAID: Đây là một trong những nhóm thuốc sử dụng đầu tay cho nhóm bệnh cơ xương khớp với khả năng kháng viêm và giảm đau mạnh mẽ.
Đại diện trong nhóm NSAIDs thường dùng: Indomethacin, Celecoxib,…
Một số loại kem bôi như: Salonpas, Vontaren Emugel,…
Với căn bệnh về xương khớp: Gai cột sống, thoái hoá cột sống, viêm khớp,… Thời gian điều trị sẽ kéo dài từ 3-6 tháng và thời gian chịu đựng những triệu chứng có thể là cả đời!
Trong khoảng thời gian này bạn liên tục phải sử dụng tác nhóm thuốc giảm đau và kháng viêm để kiểm soát triệu chứng sẽ không tốt cho gan, thận (2 cơ quan thanh thải thuốc chính yếu). Nguy hiểm hơn nhóm Nsaids khi dùng quá lâu sẽ gây ra tác dụng phụ loét dạ dày là mối nguy lớn của bệnh nhân cao tuổi!
Sử dụng viên uống Khương Thảo Đan
Chỉ giảm bớt triệu chứng là chưa đủ cho căn bệnh xương khớp. Một “người bạn đồng hành” với bệnh nhân xương khớp còn cần kèm theo khả năng bổ sung hồi phục tối ưu cho khớp và đặc biệt là sụn khớp!
Với những mong muốn đạt được các hiệu quả “đủ đầy”, Khương Thảo Đan luôn là sản phẩm hỗ trợ được tin tưởng bởi không chỉ người bệnh đã sử dụng, mà còn cả những bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp uy tín.
Một số đặc điểm nổi trội của sản phẩm Khương Thảo Đan:
– Khả năng giảm đau và kháng viêm vượt trội với KGA1: KGA1 là thành quả nghiên cứu của PGS- Tiến Sĩ Lê Minh Hà từ Viện Hàn Lâm Khoa Học và Công Nghệ Việt Nam. KGA1 với lượng 20mg sẽ tương ứng với 1000mg Địa Liền, có khả năng giảm đau hiệu quả nhờ chống co thắt vượt trội hơn Paracetamol và tính kháng viêm ngang bằng với các loại Nsaids thông dụng.
– Thành phần giảm đau hoàn toàn tự tự nhiên giúp tránh tác dụng phụ: Đây là một trong những đặc điểm hỗ trợ lớn cho người bệnh xương khớp, loại bỏ hoàn toàn các tác dụng phụ nguy hiểm, đặc biệt là viêm loét dạ dày. Cơ chế giảm đau không tác dụng phụ này ngoài KGA1 (chiết xuất tối ưu từ Địa Liền) còn được đóng góp bởi bài thuốc đông y Độc Hoạt Kí Sinh Thang vốn đã rất nổi tiếng để điều trị xương khớp.
– Bổ sung tái tạo sụng khớp với Collagen type II không biến tính: Hiện nay việc sử dụng collagen để điều trị xương khớp không còn là chuyện mới lạ. Nhưng việc áp dụng đúng loại collagen có thể bổ sung trực tiếp vào khớp và sụn khớp mới là tối quan trọng. Khương Thảo Đan chứa Collagen type II đã được chứng minh lâm sàng là tác động trực tiếp được vào sụn khớp và bù đắp dịch khớp hao hụt.
– Viên nhỏ gọn và dễ sử dụng: Thay vì sử dụng các thang thuốc, vị thuốc phải đun và sắc, Khương Thảo Đan dạng viêm sẽ dễ sử dụng và mang lại hiệu quả sử dụng lâu dài tối đa hơn cả về chi phí lẫn độ tiện lợi!
Đọc thêm: 5 mẹo trị gai cột sống lưng hiệu quả có thể thực hiện ngay tại nhà
Tóm lược
Nếu bạn đang có những triệu chứng gai cột sống kể trên, hãy đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị ban đầu thật đúng mực. Sau đó, trong quá trình điều trị bạn có thể thực hiện thêm các lời khuyên phía trên và đẩy nhanh quá trình phục hồi cột sống!
Nguồn
Bệnh học nội khoa Cơ Xương Khớp – Đại học Y Dược TP HCM
Spine-Health: Triệu chứng lâm sàng của Gai xương
MayoClinic: Thuốc dùng trong điều trị cơn đau cột sống.
