Đau cột sống, đặt biệt là đau cổ, đau vùng thắt lưng là những triệu chứng cực kì phổ biến. Tuy nhiên, đừng vì nó phổ biến mà chủ quan nếu gặp phải hiện tượng này.
Đau xương sống – Triệu chứng rất thường gặp
Xương sống hay còn gọi là cột sống, là một cấu trúc xương được tìm thấy ở động vật có xương. Cột sống được hình thành từ các đốt sống, đĩa đệm, tủy sống và dây thần kinh, dây chằng và cơ bắp.
Cột sống ở người trưởng thành được tạo thành từ 33 đến 35 đốt sống và được chia thành bốn vùng với các đốt sống được gọi tên tùy theo vùng và vị trí. Từ trên xuống dưới 4 vùng đốt sống là:
- Vùng cổ (cervical). Gồm 7 đốt sống (C1–C7)
- Vùng ngực (thoracic). Gồm 12 đốt (T1–T12)
- Vùng thắt lưng (lumbar). Gồm 5 đốt (L1–L5)
- Vùng xương cùng (pelvic). Gồm 5 đốt sống hợp nhất tạo thành hình tam giác (S1–S5)
- Xương cụt (xương đuôi). Gồm 5 đốt xương bổ sung, hợp nhất với nhau.
Khi bạn bị đau cột sống, bạn có thể bị đau bất kỳ vùng nào trong bốn vùng này. Tuy nhiên, đau cột sống vùng cổ, vùng thắt lưng là những dạng đau cột sống phổ biến nhất. Và ai trong chúng ta cũng sẽ bị đau cột sống vào bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời.
Ảnh hưởng của đau xương sống
Cột sống có nhiều vai trò và chức năng quan trọng với chúng ta:
- Cột sống là một chuỗi khớp xương được xếp lại với nhau, nối liền đầu với các chi. Điều này giúp cho chúng ta có thể vận động đa dạng, linh hoạt và thoải mái;
- Cột sống bảo vệ tủy sống – phần nối dài của bộ não và cũng là nơi xuất phát của các rễ thần kinh chi phối mọi hoạt động của cơ thể;
- Cột sống cùng xương sườn và xương chậu tạo thành khung xương của cơ thể, giúp bảo vệ nội tạng trong lồng ngực và ổ bụng;
- Cột sống có hình dạng gần giống chữ S do có hai đoạn ưỡn ở cổ và thắt lưng. Nhờ hình dạng này, kết hợp với hoạt động của các đĩa đệm, lực tác động trên cơ thể, cột sống và hai chân luôn được phân tán hợp lý;
- Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng của các sống, sự thay đổi hình dạng của các đĩa đệm và sự căng giãn hợp lý của các dây chằng, cơ, cột sống có thể vận động đa dạng và linh hoạt, giúp cho chúng ta có thể thực hiện các động tác dễ dàng,…
Vì thế, khi gặp các vấn đề ở cột sống, như đau xương sống, nó có thể ảnh hưởng tới hoạt động thường ngày của chúng ta, khiến chúng ta phải bỏ lỡ công việc, học tập và nhiều điều thú vị khác. Đau xương sống cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra khuyết tật trên toàn thế giới. Nhưng may mắn là, đau xương sống có thể chữa trị và phòng ngừa được.
Đau xương sống là do đâu?
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng đau xương sống, bao gồm cả nguyên nhân bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.
Nguyên nhân không bệnh lý
Đau xương sống có thể là kết quả của việc bạn thực hiện sai một số tư thế hoặc do tính chất công việc của bạn, như:
- Bạn ngồi hoặc đứng một chỗ quá lâu;
- Bạn phải lái xe đường dài mà không nghỉ ngơi;
- Bạn ngủ trên nệm có tính đàn hồi kém làm cột sống không được giữ đúng tư thế;
- Bạn thường xuyên cúi đầu về phía trước (xem điện thoại, dùng máy tính) và lưng thì không có điểm tựa;
- Bạn phải mang vác, kéo, đẩy vật nặng trên lưng;
- .v.v.
Nguyên nhân bệnh lý
Đĩa đệm cột sống có vấn đề. Đĩa đệm cột sống nằm giữa các đốt sống, cấu tạo gồm nhân nhầy và bao xơ. Đĩa đệm khỏe mạnh là tiền đề quan trọng để cột sống vững vàng, vậy nên bất kì vấn đề gì xảy ra ở đĩa đệm cũng có thể gây đau xương sống.
Một số vấn đề về đĩa đệm thường gặp là:
- Vỡ đĩa đệm,
- Phình đĩa đệm;
- Thoát vị đĩa đệm;
- Thoái hóa đĩa đệm;
- Xẹp đĩa đệm;
- Gặp các chấn thương làm hỏng đĩa đệm;
- Viêm cột sống dính khớp;
- .v.v.
Do các bệnh lý ở cột sống. Một số bệnh lý thường gặp ở cột sống có thể gây ra triệu chứng đau xương sống là:
- Viêm khớp cột sống;
- Cong, vẹo cột sống;
- Gai cột sống;
- Thoái hóa cột sống;
- Hẹp ống sống;
- Gãy hoặc chấn thương xương sống;
- Loãng xương;
- Gù cột sống;
- .v.v.
Đau thần kinh tọa. Thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể chúng ta, đau dây thần kinh tọa là tình trạng đau dọc theo đường đi của dây thần kinh này. Dây thần kinh tọa bắt đầu ở lưng dưới và tách ra để chạy qua hông, hai bên mông, hai bên chân và bàn chân.
Đau thần kinh tọa thường xảy ra khi bạn bị thoát vị đĩa đệm, thoái hóa xương cột sống trên hoặc bị hẹp cột sống, khiến một phần của dây thần kinh bị chèn ép, gây ra đau, viêm và tê.
Các bệnh lý khác. Ngoài các nguyên nhân phổ biến trên, một số bệnh lý khác cũng có thể gây ra tình trạng đau cột sống, như:
- Viêm tủy sống;
- Hội chứng Equina Cauda;
- Ung thư cột sống;
- Bệnh zona;
- Sỏi thận;
- U cột sống;
- .v.v.
Các yếu tố rủi ro
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị đau xương sống, có thể kể tới là:
- Chế độ dinh dưỡng kém;
- Ít vận động, thể lực kém;
- Thai kỳ;
- Tuổi tác;
- Béo phì, thừa cân;
- Hút thuốc;
- Di truyền;
- Giới tính (đau thắt lưng có xu hướng phổ biến ở phụ nữ hơn đàn ông, có thể là do yếu tố nội tiết gây ra);
- .v.v.
Triệu chứng
Triệu chứng chính của đau cột sống là đau ở bất cứ đâu tại vùng cột sống, đôi khi đau lan xuống tận mông và chân. Ngoài đau, các triệu chứng của tình trạng cột sống còn có thể bao gồm:
- Tê, ngứa ran;
- Yếu cơ, phản xạ chậm;
- Sốt, ớn lạnh, đổ mồ hôi;
- Có các vấn đề về ruột hoặc bàng quang (khó tiểu, tiểu không tự chủ, mất kiểm soát nhu động ruột);
- Chóng mặt, nhức đầu;
- Rối loạn chức năng tình dục;
- Tăng hoặc giảm cân bất thường;
- Không có khả năng duy trì tư thế bình thường do cứng, đau khớp;
- .v.v.
Lưu ý: Các triệu chứng biểu hiện khác nhau ở mỗi người và tùy thuộc vào nguyên nhân mà các bạn sẽ có một hoặc nhiều triệu chứng kể trên.
Chẩn đoán
Bạn nên đi khám bác sĩ nếu:
- Cơn đau xương sống đã xuất hiện hơn hai tuần và không cải thiện như mong đợi;
- Hoặc cơn đau lan tỏa vào các chi, xung quanh ngực…
Đầu tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra phần cột sống của bạn và đánh giá khả năng ngồi, đứng, đi, nâng chân. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn đánh giá mức độ đau của bản thân theo thang điểm từ 0 đến 10 và hỏi một số câu hỏi liên quan đến các cơn đau nhức. Sau đó, bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm một hoặc nhiều xét nghiệm kiểm tra như:
- X-quang;
- Chụp cộng hưởng từ (MRI);
- Chụp cắt lớp vi tính;
- Quét xương;
- Điện cơ đồ (EMG);
- Xét nghiệm máu.
Điều trị đau xương sống
Khắc phục tại nhà
Nghỉ ngơi. Nghỉ ngơi trong thời gian ngắn (1 đến 3 ngày) có thể khắc phục tình trạng đau xương sống do thoát vị đĩa đệm.
Chườm ấm. Để giảm đau tạm thời, bạn có thể áp một túi chườm ấm lên khu vực bị đau.
Chú ý tới tư thế. Bạn nên sử dụng các loại đệm có khả năng nâng đỡ tốt, gối có chiều cao phù hợp và chú ý tới tư thế đúng khi bạn ngủ. Đồng thời, nếu phải ngồi hãy làm việc trong thời gian dài, hãy chú ý ngồi thẳng cổ và thỉnh thoảng đứng dậy thư giãn, thực hiện một vài động tác giảm đau đốt sống cổ.
Thuốc giảm đau không kê đơn. Một số loại thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp làm giảm đau xương sống cấp tính từ nhẹ tới trung bình. Một số loại thuốc có thể kể tới là: acetaminophen, NSAID không kê đơn (ibuprofen, naproxen natri,…), thuốc dán salonpas, thuốc bôi capsaicin,… Lưu ý, sử dụng thuốc đúng theo hướng dẫn.
Tập thể dục. Một số bài tập hỗ trợ rất tốt cho việc giảm đau xương sống, như: bơi lội, yoga, các bài tập cơ bụng, cơ lưng,…
☛ Xem thêm: Cách làm giảm đau nhức xương khớp tại nhà an toàn
Điều trị y tế
Thuốc. Nếu các loại thuốc giảm đau không kê đơn và các biện pháp khắc phục tại nhà không mang lại hiệu quả điều trị như mong muốn, bạn có thể sẽ được Bác sĩ chỉ định các loại thuốc giảm đau xương sống theo toa, như:
- Thuốc giảm đau không steroid (NSAID) theo toa;
- Thuốc giãn cơ;
- Opioids;
- Thuốc steroid đường uống;
- Một số loại thuốc bôi theo toa.
Các loại thuốc theo toa cần có đơn thuốc của bác sĩ mới có thể mua và sử dụng, bởi nếu dùng không đúng, nhóm thuốc này có thể gây ra những tác dụng phụ vô cùng nghiêm trọng, thậm chí là gây nghiện hay ảnh hưởng tới tính mạng. Vì thế, bạn tuyệt đối không được tự ý mua và sử dụng bừa bãi, không theo chỉ dẫn của người có chuyên môn.
Tiêm Cortisone. Cortisone hay còn gọi ngắn gọn là steroid, là một loại thuốc chống viêm, giảm đau quanh rễ thần kinh hoặc để gây tê những vùng được cho là nguyên nhân gây đau xương sống.
Tiêm Botox. Botulinum toxin A hay Botox, là một loại protetin được sản xuất bởi vi khuẩn Clostridium botulinum. Khi tiêm Botox, nó có thể ngăn chặn hoặc làm giảm co thắt cơ bằng cách chặn tín hiệu thần kinh đến cơ, từ đó giúp giảm đau xương sống trong khoảng 3 tới 4 tháng.
Phẫu thuật. Phương pháp này rất hiếm khi được chỉ định cho xương sống. Nhưng nếu bệnh nhân bị các vấn đề ở đĩa đệm, có đau liên tục và bị chèn ép dây thần kinh dẫn đến yếu cơ, phẫu thuật có thể được xem xét.
Liệu pháp bổ sung
Một số liệu pháp điều trị bổ sung dưới đây có thể được sử dụng kết hợp với các liệu pháp điều trị y tế hoặc điều trị tại nhà:
- Vật lý trị liệu
- Liệu pháp shiatsu
- Châm cứu
- Kích thích dây thần kinh xuyên da (TENS)
- Trị liệu hành vi nhận thức (CBT)
Phòng ngừa đau xương sống
Đau xương sống có thể xảy ra bất kì lúc nào vào bất kì thời điểm nào trong cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, để phòng ngừa bệnh xảy ra hoặc để phòng tránh tái phát sau điều trị một cách tối đa nhất, bạn nên:
- Tích cực luyện tập thể dục thể thao (đặc biệt là các bài tập bụng crunches và các bài tập tăng cường cơ bụng khác để cột sống được ổn định; bơi lội, đạp xe và đi bộ nhanh cũng là những bài tập aerobic tốt cho xương sống);
- Duy trì tư thế đúng khi bạn ngồi, đứng hay ngủ;
- Sử dụng các kỹ thuật nâng vật nặng và di chuyển đúng (chẳng hạn như ngồi xổm để nâng vật nặng (không uốn cong xương sống); nhờ người khác giúp đỡ nếu đồ quá nặng…);
- Không hút thuốc;
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học. Đảm bảo chế độ ăn uống của bạn cân bằng giữa các nhóm thực phẩm, đặc biệt cần bổ sung đủ canxi và vitamin D, vì đây là những chất rất cần thiết cho sức khỏe của xương.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh;
- Hạn chế đi giày cao gót;
- .v.v.
Kết luận
Đau xương sống là một hiện tượng thường gặp, nguyên nhân gây ra nó có thể là do bệnh lý hoặc không do bệnh lý. Nhưng vì nguyên nhân nào bạn cũng không nên coi thường, bởi nếu không điều trị hoặc quan tâm đúng, bệnh có thể gây ra những bất tiện trong cuộc sống hay thậm chí là gây ra khuyết tật.
Để được tư vấn về bệnh xương khớp, bạn có thể gọi tới tổng đài miễn cước 1800 1156
